Kış mevsiminde hastanelerde yaygın görülen influenza ve gribin yerini; yaz aylarında Stafilokok, Salmonella, E.Coli üzere bakteriler ile Rotavirüs ve Norovirüs üzere virüslerin yol açtığı besin zehirlenmeleri alıyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, Dünya Sıhhat Örgütü ve başka sıhhat otoriteleri tarafından yapılan kestirimlere nazaran, dünya genelinde her yıl yaklaşık 600 milyon kişinin besin zehirlenmesi yaşadığına dikkat çekerek, “Besin zehirlenmeleri nedeniyle yılda yaklaşık 420 bin kişi de hayatını kaybediyor; bunların birçoklarını çocuklar, yaşlılar ve kemoterapi yahut immünoterapi üzere bağışıklığı zayıflatan ilaç kullanan hastalar oluşturuyor” diyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre; ülkemizde de 2015-2020 yılları ortasında besin kaynaklı hastalıklar nedeniyle hastanelere 18 milyon 314 bin 239 kişi başvurmuş ve 1714 kişi ömrünü yitirmiş.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, besin zehirlenmesinin yaz aylarında daha sık görülmesinde hava sıcaklığının büyük tesiri olduğuna işaret ederek “Yaz mevsiminde hava sıcaklıklarının artması nedeniyle bakteri, virüs ve parazitler üzere mikroplar daha süratli çoğalmakta ve besinlere daha kolay bulaşmaktadır. Ayrıyeten yaz aylarında piknik, barbekü, plaj seyahatleri üzere açık hava etkinliklerinin artması, bilhassa turistik ve kalabalık bölgelerde hijyen şartlarına uyulmaması, çiğ ve az pişmiş besinlerin tüketilmesi de besin zehirlenmesi sıklığını arttırmaktadır” diyor.
BU BELİRTİLERDE ASLA VAKİT KAYBETMEYİN!
Besin zehirlenmesinin belirtileri, bozulmuş besinlerin tüketiminden sonra birkaç saat yahut birkaç gün içinde ortaya çıkıyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, belirtilerin hafif yahut şiddetli olabileceğine işaret ederek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Hafif belirtiler bulantı, günde 5’ten daha az sıklıkta oluşan kusma ve ishal, karın ağrısı ve kramplar, hafif ateş, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk ile iştahsızlık üzere problemlerdir. Şiddetli bulgularda ise daima kusma, şiddetli karın ağrısı ve kramplar, 38°C’nin üzerinde seyreden yüksek ateş, kanlı ishal, şiddetli dehidratasyona bağlı azalmış idrar, ağız kuruluğu, baş dönmesi, bayılma, nefes darlığı ve göğüs ağrısı üzere semptomlar görülebilir”
KALICI SIHHAT PROBLEMLERİNE YOL AÇMASIN!
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, şiddetli belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden en yakın sıhhat kuruluşuna başvurulması gerektiği ihtarında bulunarak, “Çünkü besin zehirlenmesi kıymetli bir sorundur. Önemli tablolarda bilhassa çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde mevtle sonuçlanabilir. Birtakım patojenler önemli ve kalıcı sıhhat sorunlarına neden olabilir. Örneğin, E. Coli bakterisinin O157 suşunun yol açtığı besin zehirlenmesi sonrasında kalıcı böbrek yetmezliği gelişebilir ve hastanın ömür uzunluğu diyaliz tedavisi alması gerekebilir. Yersina enterocolitica, Shigella, Salmonella bakterisi üzere kimi patojenlerin sebep olduğu enfeksiyonların akabinde reaktif artrit üzere çeşitli eklem romatizmaları gelişebilir” diyor.
BESİN ZEHİRLENMESİNE KARŞI 10 TESİRLİ ÖNLEM!
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, besin zehirlenmesine karşı almamız gereken tedbirleri şöyle anlatıyor:
Besinleri satın alırken dikkat!
Alışveriş yaparken kimi kurallara dikkat etmeniz büyük bir ehemmiyete sahip. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, alışveriş sırasında almanız gereken tedbirleri şöyle özetliyor: “Son kullanma tarihi geçmiş besinleri satın almayın. Paketli eserlerin ambalajlarının sağlam ve hasarsız olduğundan emin olun. Şişmiş yahut hasar görmüş konserve eserlerini kullanmayın. Et ve et eserlerini emniyetli yerlerden satın alın. Kırık, çatlak, dışkıyla kirlenmiş yumurtalardan kaçının. Bilhassa et, et eserleri ve tavuk üzere sık besin zehirlenmesi yapan eserlerin üretildikleri yerden depolara ve satış noktalarına sevkiyatı sırasında -18°C altında koruma edilerek soğuk zincirin korunması değerli. Dondurulmuş besinlerin soğuk zincirinin kırılmamış olmasına dikkat edin.”
ÇİĞ ETE VE YUMURTAYA DOKUNDUKTAN SONRA MUTLAKA…
Yemek hazırlamadan evvel ellerinizi sabunlu sıcak suyla en az 20 saniye yıkamaya ihtimam gösterin. Tırnaklarınızı kısa ve pak tutmayı alışkanlık edinin. Çiğ yahut az pişmiş kırmızı et, beyaz et ve balıkla temas sonrası bilhassa ellerinizdeki çatlaklar aracılığıyla parazitler ve bakteriler bulaşarak kist hidatik, toxoplazma, brusella, tüberküloz, camylobacter ve salmonella üzere çeşitli enfeksiyonlara yol açabiliyor. Bu nedenle çiğ et ve balığa dokunduktan sonra ellerinizi yeniden sabunlu sıcak suyla yıkamayı asla ihmal etmeyin.
MUTFAK GEREÇLERİNİ SICAK SUYLA YIKAYIN
Mutfak tezgahlarını, kesme tahtalarını ve öbür mutfak ekipmanlarını sıcak su ve sabunla sistemli olarak temizlemeniz çok kıymetli. Her kullanımdan sonra, bilhassa de çiğ et, yumurta ve balık ile temasın akabinde tüm araç ve gereçler ile tezgah yüzeylerini deterjanlı sıcak suyla güzelce yıkamalısınız.
ÇİĞ ETLERİ PİŞİRMEDEN EVVEL YIKAMAYIN
Kırmızı eti, balığı ve tavuk etini pişirmeden evvel yıkamayın. Bilhassa tavuk etinde fazla ölçüde mikroorganizma bulunuyor. Yıkama esnasında lavaboya, tezgah yüzeyine, musluğa ve ellerimize bulaşan bu mikroorganizmalar enfeksiyona yol açabiliyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, balıkları da pişirme öncesinde yıkamanın yanlışsız olmadığına dikkat çekerek, “Çünkü balığı yıkamak Salmonella ve E.Coli üzere enfeksiyonları etrafa bulaştıracağı üzere, sıhhatimiz açısından değerli olan ve balıkta çok bulunan Omega-3 üzere yağ asitlerinin ve yararlı enzimlerin kaybına yol açar. Ayrıyeten balıkta bulunan ve pişirme sırasında lezzeti arttıran doğal sıvıların da kaybına neden olur” diye konuşuyor.
BU BESİNLERİ ASLA TEMAS ETTİRMEYİN!
Farklı besinlerin birbiriyle temas halindeyken çeşitli mikroorganizmaların ve ziyanlı unsurların geçiş yapmaslarına çapraz bulaş deniyor. Çapraz bulaşı önlemek için çiğ besinleri pişmiş yiyeceklerden başka tutmanız gerekiyor. Ayrıyeten çiğ kırmızı et, tavuk eti, yumurta, balık ve kabuklu deniz eserlerini de sebzeler ile asla temas ettirmemeniz gerektiği ihtarında bulunan İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, “Bu sayede etlerde bulunan ziyanlı mikroorganizmaların sebzelere geçmesini engellemiş olursunuz” diyor.
ET VE ZERZEVATLARI BİREBİR BIÇAKLA KESMEYİN
Besin zehirlenmesine karşı almanız gereken bir diğer tedbir ise etleri, et eserleri ile zerzevatları başka tezgahlarda ve farklı bıçaklarla kesmek olmalı. Etler ile temas eden bıçakları, tezgahı, mutfak araçlarını da sıcak ve sabunlu suyla yıkamalısınız.
BESİNLERİ YANLIŞSIZ SICAKLIKTA PİŞİRİN
Et, tavuk, balık ve yumurta üzere besinlerin gereğince pişmiş olmaları da besin zehirlenmesinden korunmada büyük değere sahip. Bu besinlerin iç sıcaklıklarının bir termometre ile denetim edilmesi gerektiğini belirten Dr. Murat Karakoç, “Örneğin besinlerdeki iç sıcaklık tavuk için en az 74°C, kırmızı et için de en az 63°C olmalıdır. Besinlerin her tarafının uygunca piştiğinden emin olunmalı, büyük tencerelerde pişirilen yemekler sık sık karıştırılarak sıcaklığın her tarafa yayılması sağlanmalıdır” diyor.
ODA SICAKLIĞINDA EN FAZLA 2 SAAT TUTUN
Yiyecekleri piştikten sonra oda sıcaklığında en fazla iki saat tutun, bilhassa et eserlerini daha sonra buzdolabında 4°C altında saklamaya ihtimam gösterin. Bunların yanı sıra pişmiş yiyecekleri buzdolabında çiğ besinlerden uzak tutmanız da çok kıymet taşıyor.
ODA SICAKLIĞINDA ÇÖZÜLMEYE BIRAKMAYIN
Dondurulmuş besinleri bilhassa de et eserlerini oda sıcaklığında çözülmeye bırakmamanız gerektiği ihtarında bulunan İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç,“Böyle durumlarda çözülen yüzey kısımlarda Salmonella, E.Coli, Stafilokokkus aures üzere çeşitli bakteriler kolay bir biçimde üremekte ve besinlerle kontamine olarak besin zehirlenmesine yol açmaktadır” diyor. Ayrıyeten dondurulmuş besinleri sıcak su altında çözmeye çalışmak da tehlike oluşturuyor. Bu eserleri buzluktan aldıktan sonra buzdolabının alt raflarında çözülmeye bırakmalı yahut mikrodalga fırınlar kullanmalısınız.
KURU BESİNLERİ KARANLIKTA SAKLAYIN
Bulgur, buğday, pirinç, nohut, fasulye üzere bakliyatlar ve kuru besinler sıcak ve nemli ortamda saklanmamalı. Bakliyatlar ile kuru besinleri güneş görmeyen karanlık bir yerde ve 20°C sıcaklığın altında, ağzı hava almayan kapalı cam kaplar içinde saklamaya dikkat edin. Bilhassa pirinç içeren yemekleri bir günde tüketilecek ölçüde yapmanız gerektiğine işaret eden Dr. Murat Karakoç, “Pirinçli yemek tekrar tüketilecekse en fazla bir sefer daha ısıtma yapılarak yenilebilir. Böylelikle Bacillus cereus üzere bakterilerin yol açacağı besin zehirlenmesinden de korunmuş olunur” diyor.